โพสต์ภาพอย่างไรไม่ให้ผิดกฎหมาย PDPA

การใช้สื่อสังคมออนไลน์ เช่น Facebook, Instagram, TikTok หรือ Threads กลายเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตประจำวัน หลายคนมักโพสต์ภาพที่มีบุคคลอื่นปรากฏอยู่ แต่รู้หรือไม่ว่า “ภาพถ่ายบุคคล” ถือเป็น ข้อมูลส่วนบุคคลตามกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (PDPA) และหากนำไปเผยแพร่โดยไม่ได้รับความยินยอม อาจเข้าข่ายผิดกฎหมาย PDPA ได้

1. ภาพถ่ายบุคคลถือเป็นข้อมูลส่วนบุคคล

ตามมาตรา 6 แห่ง พ.ร.บ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 กำหนดว่า ข้อมูลส่วนบุคคล หมายถึง ข้อมูลใด ๆ ที่ทำให้สามารถระบุตัวบุคคลได้ไม่ว่าทางตรงหรือทางอ้อม ดังนั้น “ภาพถ่ายที่เห็นใบหน้า บุคลิก หรือสัญลักษณ์ที่ทำให้รู้ว่าเป็นใคร” จึงถือเป็นข้อมูลส่วนบุคคลที่ได้รับการคุ้มครอง

2. หลักการโพสต์ภาพโดยไม่ละเมิดสิทธิผู้อื่น

ก) ต้องได้รับความยินยอม

มาตรา 19 ของ พ.ร.บ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (กฎหมาย PDPA) วางหลักไว้ว่า การเก็บ ใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคล ต้องได้รับ “ความยินยอมโดยชัดแจ้ง” จาก เจ้าของข้อมูลส่วนบุคคล เว้นแต่จะมีข้อยกเว้นตามกฎหมายโดยไม่ต้องขอความยินยอม

ดังนั้น หากต้องการโพสต์ภาพที่มีบุคคลอื่นอยู่ในภาพ ผู้โพสต์ควรขออนุญาตจากเจ้าตัวและเก็บหลักฐานการขอความยินยอมนั้นไว้

ข) กรณียกเว้นที่ไม่ต้องขอความยินยอม

ตามมาตรา 24 และมาตรา 27 การใช้หรือเผยแพร่ภาพบุคคลโดยไม่ต้องขอความยินยอม สามารถทำได้ในบางกรณี เช่น 

เพื่อประโยชน์สาธารณะ เช่น การรายงานข่าว เป็นต้น 

เพื่อประโยชน์โดยชอบด้วยกฎหมายของผู้ควบคุมข้อมูล เช่น ภาพกล้องวงจรปิดเพื่อรักษาความปลอดภัยในบ้านของตนเอง 

เพื่อการศึกษา วิจัย หรือสถิติ โดยมีมาตรการปกป้องข้อมูลที่เหมาะสม เป็นต้น

ค) ห้ามใช้ภาพในทางที่ละเมิดสิทธิในชื่อเสียง

หากโพสต์ภาพผู้อื่นในลักษณะที่ทำให้เสื่อมเสียชื่อเสียง อาจเข้าข่ายผิดกฎหมาย PDPA และกฎหมายอาญาฐานหมิ่นประมาท (มาตรา 326 แห่งประมวลกฎหมายอาญา) ด้วย

ง) โพสต์ได้เพียงเท่าขอบเขตของความยินยอม

แม้จะได้รับความยินยอมให้โพสต์ภาพได้ แต่การโพสต์ก็ต้องอยู่ในเงื่อนไขของความยินยอม หากเอาไปโพสต์เกินกว่าขอบเขตของความยินยอม ก็เป็นการโพสต์ที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายได้

3. หากฝ่าฝืน

หากฝ่าฝืนกฎหมาย PDPA ด้วยการนำภาพบุคคลไปใช้หรือเผยแพร่โดยไม่มีสิทธิหรือละเมิดสิทธิของเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคล เจ้าของข้อมูลมีสิทธิเรียกร้องค่าเสียหายทางแพ่งได้ “ถ้า” โพสต์ดังกล่าวก่อให้เกิคึด “ความเสียหาย” แก่เจ้าของข้อมูลส่วนบุคคล (มาตรา 77)

ความเสียหายที่ว่านี้ต้องเป็นความเสียหายตามกฎหมาย ไม่ใช่ความเสียหายตามที่นึกคิดไปเอง อย่างไรที่เรียกว่าความเสียหายตามกฎหมายควรขอคำแนะนำจาก “ทนายความ”

4. ข้อควรระวังสำหรับผู้ใช้งานโซเชียล

• ควรขออนุญาตเจ้าของภาพก่อนโพสต์ทุกครั้ง โดยเฉพาะเมื่อภาพนั้นเห็นใบหน้าชัดเจน
  
• หากเป็นภาพหมู่หรือกิจกรรมสาธารณะ ควรแจ้งให้ผู้เข้าร่วมทราบว่าจะมีการถ่ายและเผยแพร่ภาพเพื่อวัตถุประสงค์ใด
  
• หลีกเลี่ยงการโพสต์ภาพเด็กโดยไม่ได้รับความยินยอมจากผู้ปกครอง
  
• ใช้เครื่องมือเบลอหน้าหรือปิดบังข้อมูลที่ระบุตัวบุคคลได้หากไม่ได้รับความยินยอม
  

5. สรุป

การโพสต์ภาพที่มีบุคคลอื่นอยู่ในภาพอาจเป็นการเก็บ ใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลตามกฎหมาย PDPA ได้ หากไม่มีการขอความยินยอมจากเจ้าของภาพ ก็อาจเข้าข่ายผิดกฎหมายและอาจถูกฟ้องร้องได้ ทางที่ดีที่สุดคือ “ขออนุญาตก่อนโพสต์” เพื่อป้องกันปัญหาทางกฎหมายในอนาคต

หากไม่แน่ใจว่า กรณีใดทำได้หรือไม่ได้ หรือประสงค์จะแก้ต่างหรือดำเนินคดีกับผู้ละเมิดสิทธิ สามารถติดต่อเราได้เพื่อขอคำปรึกษาเบื้องต้นตามข้อมูลด้านล่างนี้ครับ

ขอบคุณครับ

พุทธพจน์ นนตรี

ทนายความ