แม้เกษียณตอน 45 ปี ก็ยังมีสิทธิได้ "ค่าชดเชย" ตามกฎหมาย

รู้หรือไม่ว่าแม้การเกษียณอายุก่อนอายุ 60 ปีลูกจ้างก็ยังมีสิทธิเรียกร้องให้นายจ้างจ่ายค่าชดเชยตามกฎหมายได้ตาม พ.ร.บ. คุ้มครองแรงงาน ถ้านายจ้างหรือข้อตกลงระหว่างนายจ้างกับลูกต้างกำหนดอายุการเกษียณไว้ 

1. การเกษียณตามข้อตกลงหรือข้อบังคับถือเป็นการเลิกจ้างตามกฎหมาย

ตามมาตรา 118/1 แห่งกฎหมายคุ้มครองแรงงาน การเกษียณอายุตามที่ตกลงกันหรือตามที่นายจ้างกำหนดถือเป็นการเลิกจ้างตามกฎหมาย

เมื่อเป็นการเลิกจ้าง ลูกจ้างย่อมมีสิทธิรับค่าชดเชยตามระยะเวลาในการทำงาน (Severance Pay) ในกรณีนี้เช่นเดียวกับกรณีเลิกจ้างทั่วไป 

2. ถ้าไม่กำหนดอายุเกษียณไว้ กฎหมายให้เกษียณได้ตอน 60 ปี

กรณีที่ข้อบังคับหรือข้อตกลงระหว่างลูกจ้างกับนายจ้างไม่ได้กำหนดอายุเกษียณไว้ พนักงานที่อายุครบ 60 ปีมีสิทธิแจ้งความจำนงขอเกษียณอายุกับนายจ้างเพื่อให้มีผลเป็นการเกษียณอายุเมื่อครบ 30 วันนับจากวันที่แจ้ง เมื่อครบ 30 วันแล้ว ลูกจ้างก็มีสิทธิได้รับค่าชดเชยตามกฎหมายได้ทันที 

3. นายจ้างที่กำหนดให้เกษียณได้ก่อนอายุ 60 ปียังมีหน้าที่ต้องจ่ายค่าชดเชยตามกฎหมาย 

กรณีที่ข้อบังคับหรือข้อตกลงระหว่างลูกจ้างกับนายจ้างกำหนดอายุเกษียณไว้ก่อนอายุ 60 ปี เช่น 45 ปี เป็นต้น เมื่อลูกจ้างทำงานจนอายุครบ 45 ปีแล้ว ย่อมต้องเกษียณอายุและออกจากงานโดยอัตโนมัติ จึงถือเป็นการเลิกจ้างตามมาตรา 118/1 ลูกจ้างจึงมีสิทธิได้รับค่าชดเชยตามกฎหมายเช่นเดียวกับการเลิกจ้างทั่วไป 

4. การเกษียณอายุก่อนกำหนดโดยลูกจ้างลาออกเอง "โดยสมัครใจ" ไม่ถือเป็นการเลิกจ้าง 

กรณีนายจ้างต้องการลดขนาดองค์กรลงด้วยการให้ลูกจ้าง "สมัครใจลาออก" ตามโครงการเกษียณอายุก่อนกำหนดหรือเมื่อครบอายุตามที่กำหนด (voluntary early retirement) กรณีนี้ไม่ใช่การเลิกจ้างตามกฎหมาย แต่เป็นการสมัครใจลาออก ลูกจ้างไม่มีสิทธิได้รับค่าชดเชยตามกฎหมายและนายจ้างไม่มีหน้าที่ต้องจ่ายค่าชดเชย

เช่น บจก. ABC อยากลดจำนวนพนักงาน จึงเปิดโครงการสมัครใจเกษียณอายุก่อนกำหนดสำหรับลูกจ้างที่มีอายุ 45 ปีขึ้นไปโดยจะให้ผลตอบแทนพิเศษ ดังนี้ ถือเป็นการสมัครใจลาออก ไม่ถือเป็นการเลิกจ้างตามกฎหมาย ลูกจ้างไม่มีสิทธิได้รับค่าชดเชย แต่มีสิทธิได้รับผลประโยชน์ตามข้อตกลงตามโครงการแทน 

ถ้าโครงการเกษียณอายุระบุไว้เป็นพิเศษว่า ให้ผลตอบแทนตามโครงการถือเป็น "ส่วนหนึ่งของค่าชดเชยตามกฎหมาย" ดังนี้ ถ้าลูกจ้างได้รับผลตอบแทนน้อยกว่าค่าชดเชยตามอัตราที่กฎหมายกำหนด ลูกจ้างมีสิทธิได้รับเงินเพิ่ม แต่ถ้าได้รับมากกว่าอัตราที่กฎหมายกำหนดแล้ว นายจ้างไม่ต้องจ่ายเงินเพิ่ม (ฎีกาที่ 6966/2542)

5. อัตราค่าชดเชยตามกฎหมาย

ตามมาตรา 118 วรรคหนึ่ง พนักงานมีสิทธิได้รับค่าชดเชยขั้นต่ำดังนี้

ก) หากทำงานติดต่อกันมาแล้วครบ 120 วันแต่ไม่ครบ 1 ปี มีสิทธิได้รับค่าชดเชยเท่ากับเงินเดือนอัตราสุดท้าย 30 วัน

ข) หากทำงานติดต่อกันมาแล้วครบ 1 ปีแต่ไม่ครบ 3 ปี มีสิทธิได้รับค่าชดเชยเท่ากับเงินเดือนอัตราสุดท้าย 90 วัน

ค) หากทำงานติดต่อกันมาแล้วครบ 3 ปีแต่ไม่ครบ 6 ปี มีสิทธิได้รับค่าชดเชยเท่ากับเงินเดือนอัตราสุดท้าย 180 วัน

ง) หากทำงานติดต่อกันมาแล้วครบ 6 ปีแต่ไม่ครบ 10 ปี มีสิทธิได้รับค่าชดเชยเท่ากับเงินเดือนอัตราสุดท้าย 240 วัน

จ) หากทำงานติดต่อกันมาแล้วครบ 10 ปีแต่ไม่ครบ 20 ปี มีสิทธิได้รับค่าชดเชยเท่ากับเงินเดือนอัตราสุดท้าย 300 วัน

ฉ) หากทำงานติดต่อกันมาแล้วครบ 20 ปีขึ้นไป มีสิทธิได้รับค่าชดเชยเท่ากับเงินเดือนอัตราสุดท้าย 400 วัน
  
6. ไม่จ่ายค่าชดเชยมีโทษตามกฎหมาย

นายจ้างที่ไม่จ่ายชดเชยตามกฎหมายมีโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 100,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ ตามมาตรา 144 แห่ง พ.ร.บ. คุ้มครองแรงงาน  

7. เจอนายจ้างที่ไม่จ่ายค่าชดเชยให้หรือให้ไม่ครบควรทำอย่างไร

ลูกจ้างที่เจอนายจ้างไม่จ่ายค่าชดเชยหรือจายให้ไม่ครบตามกฎหมายสามารถปรึกษา "พนักงานตรวจแรงงาน" ได้ แต่ต้องเผื่อใจไว้ด้วยเพราะเจ้าหน้าที่มีกำลังคนน้อย และคดีทำนองนี้มีจำนวนมาก

แต่หากอยากให้คดีเป็นไปตามสิทธิของท่านโดยเร็ว แนะนำว่าให้ปรึกษาทนายความที่มีประสบการณ์ก่อนเพื่อขอคำแนะนำเบื้องต้นและว่าจ้างให้ทำคดีให้ครับ  

8. สรุป

หากข้อบังคับหรือข้อตกลงกำหนดอายุเกษียณไว้ เมื่อลูกจ้างเกษียณครบกำหนด กฎหมายถือเป็นการเลิกจ้าง ลูกจ้างมีสิทธิได้รับค่าชดเชย แต่หากเป็นการเกษียณตามโครงการสมัครใจเกษียณ ถือเป็นการลาออกโดยสมัครใจ ลูกจ้างจะไม่มีสิทธิได้รับค่าชดเชยตามกฎหมาย

ขอบคุณครับ

ทนายเนส

หากไม่ได้รับค่าชดเชยและต้องการคำปรึกษาทางกฎหมาย ติดต่อเราได้ตามข้อมูลด้านล่างนี้ครับ